loader image

Genç Kızlarda Endometriozis (Çikolata Kisti) Olur Mu?

Yazan: Prof. Dr Banu Kumbak Aygün

Varsa Nasıl Anlaşılır? Tanısı Nasıl Konur? Tedavisi Nasıldır?

Endometriozis yani çikolata kisti hastalığı tüm dünyada artan bir oranda teşhis edilmeye başlamıştır. Buna endometriozis hakkında farkındalığın artması yanında beslenme, toksik maddelere daha fazla maruziyet gibi faktörler katkıda bulunmaktadır. Günümüzde endometriozisin her 10 kadından birinde görüldüğünü biliyoruz. Aslında endometriozis adet gören kadın ve genç kızların hastalığı olarak ifade edilebilir. Tüm dünyada bu konudaki bilgiler gözden geçirildiğinde endometriozisin 7 yaşındaki bir kızda bile görüldüğü bildirilmiştir. Annesi ya da kız kardeşi gibi birinci derece akrabalarında endometriozis hastalığı olan genç kızlarda endometriozis 5 kat fazla görülmektedir. Erken adet gören (9-12 yaşlarında), adeti 7 günden uzun süren, yoğun ve düzensiz adet gören genç kızlarda endometriozis daha sık görülmektedir.

Peki endometriozis genç kızlarda ne sıklıkta görülür?

Şiddetli adet ağrısı olup ilaçlarla ağrısı azalmayan her 4 genç kızın 3’ünde endometriozis olabileceği ifade edilmektedir

Endometriozis olabileceğini gösteren şikayetler neler olabilir?

Adetle ya da sürekli olan kasık ağrısı, ağrı ile birlikte bulantı, kusma, kabızlık ya da ishal olması, idrar yaparken ağrı ya da idrarda kan olması, büyük tuvalet yaparken ağrı ya da kanama olması, sırt ağrısı, bacaklara yayılan ağrı, adet esnasında kasıklarda ve makatta ağrı ve baskı olması endometriozisi düşündüren bulgulardır. Endometriozis genç kızlarda genellikle yanlış teşhis edilmekte, şüphelenilmemekte ya da geç teşhis edilmektedir. Bunun temel sebebi adet ağrısının normal olduğunun düşünülmesi ve öyle kabullenilmesidir. Halbuki okula gitmeye ya da günlük işleri yapmaya engel olabilecek adet ağrısı normal değildir ve endometriozis varlığı açısından değerlendirilmelidir. Adet ağrısı nedeniyle okula gitmeyen ya da günlük aktivitelerini yapamayan genç kızların endometriozis yönünde değerlendirilmesi iyi olacaktır. Ek olarak ailesinde endometriozis olan ve adetleri ağrılı geçen genç kızların da endometriozis yönünde tetkik edilmesi ile hastalık erken teşhis edilebilir. Endometriozis zamanla ilerleyebilen bir hastalık olduğundan erken teşhisi önemlidir. Genellikle yapılan ultrasonografi, kan testleri ve MR gibi radyolojik yöntemlerle endometriozis teşhis edilebilirse de her endometriozis olan kadında bu yöntemlerle tam bir teşhis konulamayabilir. Zaman zaman laparoskopi gibi endoskopik işlemlerin yapılması gerekebilir. Genç kızlarda endometriozis tanısını koymak için testler ve tetkikler yapılmasında gecikilebilmektedir, hele laparoskopi gibi operasyonlara aileleri genellikle rıza göstermediğinden endometriozis teşhisi gecikmektedir. Ortalama şikayetlerin başlaması ile tanı koyma arasında geçen süre 7 yıl olarak ifade edilmektedir. Genç kızlarda endometriozisin erken teşhisi önemlidir. Endometriozis zamanla ilerleyerek idrar yolları ve barsaklarda tıkanmalara, yumurtalıklara ve tüplere zarar vererek ileride infertilite dediğimiz kısırlık sorununa yol açabilir. Bu nedenle adet ağrısı şiddetli olan genç kızların özellikle ailede de aynı şikayetler varsa endometriozis açısından bu konuda deneyimli bir hekim tarafından değerlendirilmesi önerilir.

Peki genç bir kızda endometriozis teşhis edildiğinde tedavi nasıl olmalıdır?

Endometriozis hastalığını tamamen ortadan kaldıran bir tedavi yöntemi olmamakla birlikte tedavi alternatifleri doğum kontrol haplarından cerrahi yöntemlere kadar değişkenlik göstermektedir. Şikayete göre ve endometriozis yaygınlığına göre tedavi planlanmaktadır. Zaman zaman hem ilaç hem de cerrahi tedavileri birlikte uygulamak gerekebilir. Genç kızlarda öncelikle ağrı kesiciler, doğum kontrol hapları tercih edilmektedir. İlaçla tedavi sürecinde de 6 ay-1 yıl aralarla doktor takibinde olmaları hastalığın kontrol altında tutulabilmesi için faydalıdır. İlaç tedavisine cevap vermeyen ağrı varlığında ise laparoskopik cerrahilerle endometriozis odaklarının temizlenmesi ağrıyı azaltacaktır.

Özetle genç kızlarda şiddetli adet ağrısı normal değildir. Ailede de bu tür ağrılar varsa, endometriozis hastalığı varsa bu yönde tetkikleri yapmak ve endometriozisi erken teşhis etmek hastalığın kontrol altında tutularak ilerlemesinin önlenmesini sağlayacaktır.

Sağlıklı günler dileriz.