Endometriozis Cerrahisi Sonrasında Gelişen Menopozda Hormonoterapi Kullanmak – Dost mu Düşman mı?

Endometriozis, her yıl binlerce kadın için gerek ilaçlarla geçici olarak gerekse rahim ve yumurtalıkların cerrahi olarak çıkartılması sonucu ile kalıcı olarak menopoza yol açan sebeplerden biridir.

Eğer Endometriozis erkeklerin %10 unu etkileyen ağrılı bir durum olsaydı ve erkekler cinsel ilişki sırasında acı duysalardı muhtemelen gözyaşları doktorların kapısından sel olup akardı.

Hastalığın kadının yumurtalıklarından üretilen bir hormon olan östrojene bağımlı olduğuna inanılıyor. Bu yüzden kullanılan yaygın tedaviler bu hormon ve yumurtlamayı engellemeye yönelik oluyor. En sık kullanılanı kombine kontraseptif haplardır. (doğum kontrol hapları) Bir Cohrane incelemesinde levonorgestrelli rahim içi araç (hormonlu spiral) da benzer etki ile ağrı üzerine etkili bulunmuştur. Endometriozis lezyonlarını yakarak ya da çıkararak uygulanan laparoskopi cerrahisi de (kapalı ameliyat) ağrı ve fertilite (doğurganlık) üzerine faydalı bir etkiye sahiptir. Maalesef ilk 12 ay içinde tekrarlama oranı %30 lara kadar çıkmaktadır. Bazı kadınlar için bu tedaviler etkisizdir ve ağrıyı azaltmak için daha güçlü invaziv yöntemlere başvurnak gerekir. Cerrahi olarak yumurtalıkları çıkarmak ve kalıcı menopoza sebep olmak ya da ilaçlar ile geçici menopoz elde etmek nihai seçeneklerdir. Bu yöntemler kadınların östrojen seviyesinde dramatik bir düşüşe neden olur ve ağrıyı azaltır.

Yumurtalıkların çıkartılmasından sonra gelişen kalıcı menopozun osteoporoz ile birlikte gece terlemesi, sıcak basması, cilt kuruluğu, uykusuzluk gibi yan etkileri olmaktadır. (osteoporoz, kırık riskini artıran kemik yoğunluğunda azalma) Bu etkileri ortadan kaldırmak için hormon tedavisi (HT) kullanılmaktadır. Bu şikayetler için kullanılan östrojenin Endometriozis semptomlarında tekrarlamaya yol açacağına yönelik tartışmalar mevcut. Ve Cohrane Menstruasyon Bozuklukları ve Subfertilite Grubu bir yazı hazırladı. Endometriozis cerrahisi sonrası menopoz şikayetleri olan HT alan 115 kadını ve HT almayan 57 kadını karşılaştırdı. Ve her iki grup arasında çektikleri ağrı açısından ve tedavi için tekrar cerrahi ihtiyaçları açısından anlamlı fark saptanmadı.

Yıllar boyu ağrı çeken, tüm tedavi seçeneklerini tüketen ve sonunda kalıcı menopoza başvurmuş kadınların osteoporozu azaltmak için HT kullanıp kullanmamaları kararı, ucunda düşmanlarının geri dönme ihtimali olduğu için oldukça zor bir karar. Bu çalışma henüz bu soruya tamamen cevap verememiştir, daha ileri çalışmalar önerilmektedir.

Çeviren: Dr. Ayşegül Mut