Çikolata Kisti Hastalığında Erken Menopoz Olur mu?
Çikolata kisti hastalığı, endometriozis, tüm dünyada her 10 kadından birinde görülebilen bir hastalıktır. Bu hastalık en sık yumurtalıklarda yerleşir. Yumurtalıklarda endometriozis odakları her adetle kanar ve dışarı akamadığı için zamanla büyüme göstererek kist halini alır. İçerisinde birikmiş kan olan bu kistler yırtıldığında kahverengi çikolata kıvamındaki içeriğinden dolayı bu isimle anılmaktadır.
Çikolata kisti hastalarının çoğunluğu çocuk istemi nedeniyle doktora başvurduğunda teşhis konulmaktadır. Endometriozis ve kısırlık arasında bir ilişki vardır. Fakat her endometriozis hastasında kısırlık olmayabilir. Bazen 5 cm’den büyük çikolata kisti olan hastaların da kendiliğinden gebe kaldığını görmekteyiz. Bu kistler yumurtlama sorunu oluşturabilmekte beraberinde olan yapışıklıklar da kısırlığa yol açabilmektedir. Sperm problemi olmayan ve çocuk isteyen çiftlere bakıldığında %40-50’sinde altta endometriozis hastalığı olduğu görülmüştür.
Yumurtalıklarda çikolata kisti olduğunda yumurtalık kapasitesinin azaldığını gösteren çalışmalar bildirilmiştir. Örneğin çok yeni bir bilgi yumurtalıklarında çikolata kisti olan kadınlarla diğer yumurtalık kisti olan kadınların kanda AMH düzeylerine bakılmış ve çikolata kisti olanlarda AMH düzeyi düşük ve yumurtalık rezervi daha az olarak bulunmuştur. Yani yumurtalıklarında çikolata kisti olan kadınların over rezervi daha az olabilmektedir.
Diğer bir problem çikolata kisti hastalarında yapılan ameliyatların yumurtalık kapasitesini azalttığına dair bilgilerdir. Çikolata kisti alındığında yumurtalık dokusu kısmen azalıp yumurtalık rezervi de düşebilmektedir. Dolayısıyla genellikle endometriozis hastalarında sık cerrahilerden kaçınılır. Yani çok büyük veya şüpheli değilse veya ağrı şikayeti çok rahatsızlık vermiyorsa çikolata kistini ameliyat etmek gerekmeyebilir. Tabii bu konuda hekimin değerlendirmesi ve önerilerine göre davranmak gerekir. Bazen de yumurtalıktaki çikolata kisti laparoskopik olarak çıkarıldıktan sonra 6 ay içinde kendiliğinden gebelikler olabilir. Burada ameliyat kararı verirken yumurtalık kapasitesi başta olmak üzere pek çok faktörü birlikte değerlendirmek gerekir.
Endometriozis, çikolata kisti hastalığı yumurtalıkları tehdit edebilen bir hastalıktır diyebiliriz. Buna nasıl sebep olur? Kistin kendisinin varlığı bile başlı başına yumurtalık kapasitesini azaltabilmektedir. Dahası yapılan cerrahiler yani kist ameliyatları da yumurtalık rezervini azaltabilir. Bu nedenle endometriozis hastalarında erken yumurtalık yetmezliği ve erken menopoz daha sık görülmektedir. Aslında her endometriozis hastasının yumurtalık kapasitesinin AMH gibi kan testleri ve ultrasonografi ile detaylı değerlendirilmesi iyi olacaktır. Yumurtalık rezervi kısıtlı olan bayanlarda evli ise gebelik oluşması için tedavilere geçilmesi, evli değilse yumurta dondurulması önerilir.
Özetle, endometriozis yumurtalık kapasitesini azaltabilen ve bu nedenle erken menopoz riski oluşturabilen bir hastalıktır. Tabii ki her endometriozis hastasında bu durum gelişmez. Fakat büyük çikolata kistleri ve yapılan çok sayıda kist ameliyatları yumurtalık kapasitesini azaltarak erken menopoza yol açabilir. Her endometriozis hastasının yumurtalık rezervinin değerlendirilmesinde yarar vardır.
