Adenomyozis: Anormal ve Ağrılı Rahim Kanaması ile Giden Önemli Bir Sorun

Kadın hastalıkları açısından en sık görülen önemli iki sorun anormal kanama ve kasık ağrısıdır. Bu birlikteliğe yol açan önemli bir tanı da “adenomyozis” dir.

Adenomyozis nedir?

Rahimin iç yüzeyini örten ve her ay adet kanaması ile atılan rahim iç tabakası veya zarının (endometrium), rahimin kas tabakası içinde yer alması durumuna adenomyozis adı verilir. Rahimin kas tabakasındaki bu hücreler aynı adet kanamasına benzer kanama özellikleri gösterebilir. Bu nedenle adenomyozis durumunda, rahimin kası içerisinde de kanama odakları halinde görünüm ortaya çıkar.

Adenomyozis sıklığı nedir?

Adenomyozisin genel olarak görülme sıklığı %20’ler civarında bulunmuştur. Ancak yaşın ilerlemesi ile birlikte görülme sıklığında artış olmakta, 40-50 yaş grubunda sıklık %30’lar civarında bildirilmektedir.

Adenomyozis varlığında hangi yakınmalar olabilir?

Adenomyozis hiçbir yakınma yapmayabilirse de en sık görülen şikyetler şu şekilde sıralanabilir:

• Şiddetli ve/veya uzun süreli adet kanamaları: Normalde adet kanamaları 7 günden fazla sürmemelidir. Ayrıca normalde günde ortalama kullanılan ped sayısı 2-4’ü geçmemelidir. Eğer adet kanamaları çok uzun sürüyorsa (menoraji) veya aşırı derecede fazla kanama oluyor ise (hipermenore) bu durum tetkik ve tedaviyi gerektiren bir durumdur. Böyle yakınması olan kişilerde adenomyozis bulunabilir. Hatta kimi zaman bu kadınlar “bebek bezi kullanacak kadar” veya “kan verilmesini gerektirecek kadar” fazla kanamalardan yakınabilirler.
• Şiddetli adet sancıları ve/veya adet dışında kasık ağrıları
• İlişkide (derinde hissedilen) ağrı
• Adet dışında olan ‘ara kanamalar’

Özellikle doğum yapmış olan kadınlarda kasık ağrıları ve beraberinde çok fazla adet kanaması var ise akla gelecek ilk ön tanılardan birisi adenomyozistir.

Adenomyozis neden olur?

Bu sıkıntılı durumun nedeni tam olarak çözülmüş değildir. Adenomyozisi açıklamaya yönelik teoriler olmakla birlikte hiçbirisi günümüzde tam olarak adenomyozis gelişimini açıklamamaktadır. Bu teoriler arasında rahim iç zarının kas içine doğru kendiliğinden gelişmesi, doğumun bunu tetiklemesi, doğuştan rahim kası içinde bu odakların bulunması veya bu durumun kök hücrelerden gelişmesi sayılabilir. Adenomyozis ile ilgili en önemli nokta, aynı endometrioziste olduğu gibi östrojenin merkezi rol oynamasıdır. Nitekim östrojenin menopoz sonrasındaki düşük değerleri adenomyozda da genellikle gerilemeye neden olur.

Adenomyozis tanısı nasıl konur?

Eğer yukarıda belirtilen yakınmalar varsa adenomyozis tanı olarak düşünülür. Muayenenin önemi büyüktür; normalden büyük ve ağrılı bir rahim bulunası önemli ipuçlarındandır. Tanıda vaginal ultrasonografi en önemli ve en sık kullanılan araçtır. Ultrasonografi ile benzer tanı duyarlılığına sahip bir başka görüntüleme metodu manyetik rezonans görüntüleme (MRI)’dir. Kesin tanısı dokunun incelenmesi iledir. Ancak rahim kasından biyopsi alınması genelde kullanılan bir metot değildir. Genel olarak, rahim ameliyatı sonrası çıkarılmış rahimlerde doku tanısı mümkün olabilmektedir. Kısacası klinik pratikte şüpheli yakınması olan kişilerde yapılan transvaginal ultrasonografi şüpheli durumlarda destekleyici MRI adenomyozis tanısında kullanılan temel yöntemlerdir.

Adenomyozis bebek sahibi olmada sorun yaratır mı?

Adenomyozis de, endometriozise benzer şekilde gebe kalmada şansı azaltan bir faktördür. Bu durumun nedeni olarak, adenomyotik odaktan salınan bazı maddelerin bebeğin yuvalanmasına (implantasyon) engel olması gösterilmektedir.

Tüp bebek tedavisi görüyorsam ve adenomyozis tanısı da konulduysa ne yapmalıyım?

Tüp bebek tedavisi için de adenomyozis mevcudiyeti olumsuz bir etmendir. Genel olarak adenomyozisi olan olgularda uzun süreli (3-6 ay) baskılayıcı ilaçlar ile bu adenomyotik odaklar zayıflatılmakta ve embriyo transferinin bundan sonra yapılmasının başarıyı artırdığı belirtilmektedir.

Adenomyozis varsa tıbbı (ilaçlarla) tedavi olabilir miyim?

Maalesef, ademyozisin tıbbi olarak tam bir tedavisi yoktur. Denenen ilaçla arasında hormonal tedaviler ve ağrı kesiciler bulunmakla birlikte bunlar sıklıkla kanama ve/veya ağrı kontrolünün sağlanmasında yeterli olmaz. Ancak son zamanlarda hormon içeren rahim içi araçların özellikle ağrı ve kanamalı olgularda yakınmaları belirgin azalttığına dair veriler bulunmaktadır.

Adenomyozis’de cerrahi tedavi seçenekleri nelerdir?

Hangi şikyet ile başvurulduğu önemlidir; eğer tek yakınma kanama ve/veya ağrı ise ilaç denemeleri fayda etmiyorsa, çocuk sayısını tamamlamış çiftlerde rahimin alınması (tercihan kapalı ameliyat ile) önerilebilecek bir tedavidir. Bebek arzusu olanlarda ise rahimin büyümüş kas tabakasından fazlalığı çıkarmak ve rahim kasını tekrar dikmek uygulanan bir cerrahi müdahaledir.

Sonuç olarak, kadın hastalıklarında önemli yakınmalardan olan kanama ve ağrının bir nedeni adenomyozistir. Adenomyozis tedavisiz kaldığında yaşam kalitesini son derece olumsuz etkilemektedir.

Düzenleyen: Prof. Dr. Ümit İnceboz