Menopozal Derin Endometrioziste Aromataz İnhibitörlerinin Kullanımı: Bir Olgu Sunumu ve Literatür Taraması

Çalışmanın Amacı

Endometriozis (çikolata kisti hastalığı), üreme çağındaki kadınları etkileyen, östrojen (dişilik hormonu) bağımlı bir hastalıktır. Endometriozisin klinik olarak farklı üç formu vardır: yüzeysel implantlar (peritoneal endometriozis), yumurtalık kistleri (endometriomalar) ve derin pelvik yapıları istila eden endometriozis (infiltratif rektovajinal endometriozis). Tedavisinde dişilik hormonunu baskılayan ilaçlar ve cerrahi yöntemler yer almaktadır. Özellikle aromataz inhibitörleri (dişilik hormonu üretiminde yer alan enzimi baskılayan ilaçlar) alternatif bir tedavi olarak ilgi görmektedir.

Çalışmada Ne Yapıldı?

50 yaşında multipar (doğum yapmış), perimenopozal (menopoz geçiş döneminde), obez bir kadın şiddetli vajinal kanama ile acil servise başvurdu. Hastanın 8 yıl önce kısmi bağırsak tıkanıklığı nedeniyle başvurusunda total rahim ve sol yumurtalığın ve tüpün alınması + rektosigmoid rezeksiyon (kısmi kalın bağırsak çıkarılması) ameliyatı mevcut. Patoloji (doku örneklemesi) sonucu rahimde adenomyozis ve bağırsak mukozasına uzanan endometriozis infiltrasyonu olarak kaydedilmiş. Muayenede rektovajinal septumu ve sol üreteri tutan 6 cm büyüklüğünde aktif olarak kanaması olan yumuşak doku kitlesi saptandı. Sol böbrekte kitle basısına bağlı hidronefroz (böbrekte genişleme) ve hidroüreter (böbrek ve idrar torbası arasındaki boruda genişleme) görünümü vardı. Hastaya öncelikle kitlenin kanamasını durdurmak için anjiyografik embolizasyon uygulandı, ardından böbrek kaybını önlemek için sistoskopi ile üretere stent yerleştirildi. Takiben kitle cerrahi olarak çıkarıldı. Doku örneklemesi endometriozis olarak geldi. Hastaya leuprolide ve medroksiprogesteron asetat tedavisi başlandı, takipte kitlesi büyüyen, yoğun vajinal kanaması olan ve kanlı dışkılaması olan hastaya kolonoskopi yapıldı. Kolonda polipoid kitle saptandı ve biyopsi yapıldı, sonucu endometriozis ile uyumlu geldi. Ayrıca biyopside östrojen ve progesteron reseptörleri pozitif geldi. Takiben hastaya tekrar cerrahi planlandı ve tedavide günlük ağızdan letrozol verilmeye başlandı.

Çalışmanın Sonucu

İlaç tedavisi ve cerrahi tedavisi uygulanan hastanın takibinde 2 ayda kitlenin boyutunda azalma, sol böbrek ve üreterde hidronefroz görüntüsünde düzelme, kolonoskopide de endometrial polibin kaybolduğu izlendi.

Özet

Derin endometriozis peritonu (karın iç zarını) > 5mm derinliğinde infiltre (istila) eden endometriozis olarak tanımlanır ve endometriozis hastalarının %5-12’sinde bağırsak tutulumu yapabilir. Derin endometriozis varlığı ilişki sırasında ağrı, kronik pelvik ağrı, ağrılı dışkılama, rektal kanama ve kısırlık gibi durumlara neden olabilir. Nadiren de olsa bağırsak tıkanıklığına neden olabilir ve tedavide ameliyat gerekebilir. Cerrahi müdahaleden sonra hastalar ilaç tedavisi ile desteklenebilir. Aromataz inhibitörleri östrojen (dişilik hormonu) sentezini azaltan ilaçlardır.

Perimenapozal dönemde tekrarlayan ve derin infiltratif endometriozise bağlı ciddi vajinal kanamayla gelen bir hastada çoklu tedavi rejimleri ve ameliyat prosedürlerini bir arada uyguladık. Doku örneklemesi sonucunda östrojen (dişilik hormonu) reseptörü pozitif saptanan hastada aromataz inhibitörü kullanımından sonra hidronefroz (böbrekte genişleme) ve hidroüreterde (böbrek ve idrar torbası arasındaki boruda genişleme) belirgin iyileşme, kitle boyutunda belirgin küçülme ve bağırsaktaki kitlede iyileşme saptanmıştır. Menopozdan sonra tıbbi tedavi alternatifleri genellikle sınırlıdır. Üreme çağındaki kadınlarda ilk tercih edilen ilaç olan oral kontraseptif ajanlar (doğum kontrol hapları) postmenopozal kadınlarda eşlik eden hastalıklar nedeniyle kullanılamayabilir. Yine postmenopozal hastalarda gonadotropin agonistlerinin kullanımı uygun değildir. Progestin kullanımında ise yüksek oranda başarısızlık bildirilmiştir. Aromataz inhibitörleri, özellikle tekrarlayan veya infiltratif endometriozisi olan veya endometriozisi olan ve geleneksel tedavilerle başarısız olan perimenopozal ve postmenopozal kadınların yönetiminde tedavinin bir parçası olarak düşünülebilir.

Kaynak: Rotenberg O, Kuo DYS, Goldberg GL. Use of aromatase inhibitors in menopausal deep endometriosis: a case report and literature review. Climacteric. 2021 Oct 25:1-5. doi: 10.1080/13697137.2021.1990259. Epub ahead of print. PMID: 34694933.

Çeviren: Dr. Eda Üreyen Özdemir