Bunların Hepsi ne Anlama Geliyor? Eksizyon, Ablasyon ve Endometriozisin Robotik Cerrahi ile Çıkartılması

1980’lerin başında bulunuşundan beri laparoskopi (kapalı ameliyat) veya anahtar deliği cerrahisi endometriozis tedavisinde asıl kullanılan yöntem olmuştur. Endometriozis dokularının çıkartılmasında birkaç teknik mevcuttur ve her tekniğin avantajları ve dezavantajları vardır. Endometriozis tedavisinde uygulanan laparoskopinin hem tanı (pelvik ağrının nedenini bulmak), hem de tedavi (pelvik ağrıyı tedavi etmek) açısından önemi vardır.

Endometriozis tedavisinde ablasyon ısı enerjisi kullanılarak anormal hücreleri oldukları yerde yok eder. Laparoskopi sırasında gözle seçilen endometriozis dokusu elektrik akımı içeren bir aletin aracılığı ile buharlaştırılır veya yakılır. Bu tekniğin patolojik inceleme için doku örneği alınamaması gibi birkaç dezavantajı mevcuttur. Yukarıda da bahsedildiği gibi laparoskopi aynı zamanda tanıda da kullanılmaktadır. Fakat patoloji için örnek alınamadığı durumlarda tanı cerrahın gözlemiyle konulmaktadır. Bu durum cerrahın deneyimine ve bilgisine bağlıdır, patoloji örneklemesi gibi kesin doğruluğu yoktur.

Eksizyon yöntemiyle anormal hücreler bulundukları organdan kesilerek çıkartılır. Bu işlem için de ısı enerjisi kullanılmaktadır. Fakat ablasyon yönteminden farklı olarak bu enerji bıçak görevi görmektedir. Anormal doku zarar görmeden çıkartıldığı için örnek olarak patolojik muayeneye gönderilebilir.

Endometriozis genelde içeriyi kaplayan periton denen bir dokunun üzerinde görülür. Periton organları streç film gibi saran bir dokudur. Eksizyon tekniği ile bu doku endometriozis dokusundan soyularak ayrılır. Derin infiltratif endometriozis olgularında daha fazla doku çıkartılması gerekebilir. Eksizyon tekniği ile sağlıklı ve endometriozis dokusu arasındaki demarkasyon hattı net bir şekilde seçilerek endometriozis dokusu tamamen çıkarılabilir. Öbür yandan ablasyon ile sadece yüzeyel hastalıklı dokular tedavi edilir. Bu sebeple buz dağı gibi eğer altta kalan endometriozis dokusu mevcutsa ablasyon tekniği ile tanı ve tedavisi tam olarak yapılamaz. Eksizyon ve ablasyon arasındaki farklılıklar araştırıldığında ablasyon sonrası ilişki sırasında ağrı (disparoni) semptomları görüldüğü için eksizyon daha üstün bir tekniktir.

Eksizyon ve ablasyon arasındaki başka bir farklılık da komplikasyon oluşma potansiyelidir. Eksizyon sırasında dokuyu kesmek için enerji daha dikkatli kullanılmaktadır, bu sebeple ısı enerjisinin yayılarak üreter, barsaklar ve mesane (idrar kesesi) gibi önemli pelvik organlara hasar vermesi daha az ihtimaldir. Bununla beraber her iki teknikle de komşu organlar zarar görebilir. Ameliyat olacağınız cerrahın seçiminde cerrahın teknik ve deneyimi aynı zamanda bu alanda uzman olması öneme alınmalıdır. Son olarak jinekolojide robotik cerrahi yeni kullanılmaya başlanmıştır ve bazı endometriozis olgularında uygulanmıştır. Bu, ameliyatın yürüyen konuşan robotlar tarafından yapıldığı anlamına gelmemektedir. Laparoskopide kullanılan aletler bir robota bağlıdır ve bu robot bir cerrah tarafından kullanılmaktadır. Bu yöntem cerrah açısından avantajlıdır. Saatlerce garip pozisyonlarda ayakta durmak yerine oturarak robotu idare edebilir ve de ameliyat alanını üç boyutlu görme imkânı vardır. Geleneksel laparoskopiye göre robotik cerrahi cerrahın bakış açısından avantajlıdır; çünkü mesela robotik aletlerin hareket kabiliyetinden dolayı internal sütür atmak daha kolaydır.

Robotik cerrahinin benign jinekolojik olgularda standart laparoskopik tekniklere göre avantajları henüz gösterilmemiştir. Fakat daha hassasiyet gereken operasyonlarda yararlı olabilir. Buna lenf nodlarının da alındığı jinekolojik kanser vakaları dahildir. Barsak ve üreterleri de saran evre 4 endometriozis vakalarında avantajlı olabilir, fakat bu konuyla ilgili kanıt eksikliği mevcuttur. Robotik cerrahide kullanılan tek kullanımlık ekipmanın yüksek maliyeti sebebiyle günümüzde Avusturalya’da robotik cerrahi opsiyonu hastaya genel olarak sunulmaz. Robotik cerrahinin daha üstün olduğu ile ilgili kanıt olmadan şu noktada bu maliyeti savunmak anlamsızdır.

‘Bilgi kraldır’ ve endometriozisi olan kadınlara yardım etmenin en iyi yöntemini bulmak için cerrahi alanda yapılan araştırmalar devam etmektedir.